De film Lucia de B: een gemiste kans
Het Nederlandse rechtssysteem is gebaseerd op de gedachte dat voorkomen moet worden dat onschuldige mensen vast zitten, aangezien dit erger is dan wanneer een dader vrijuit gaat. Dat dit echter nog steeds kan gebeuren, bewijst de zaak Lucia de Berk waar nu een film over is gemaakt.
Lucia de Berk, ofwel de 'Engel des doods' zoals zij enige tijd is genoemd, zou als verpleegster in een ziekenhuis in Den Haag mensen hebben vermoord door hen medicijnen toe te dienen. Het bewijs hiervoor werd gebaseerd op het rapport van een deskundige. Deze deskundige beweerde dat er in een van de zaken sprake zou zijn geweest van digoxinevergiftiging. Via het zogenaamde schakelbewijs kon dit ook in andere gevallen bewezen worden. Schakelbewijs betekent dat wanneer in vergelijkbare omstandigheden een strafbaar feit kan worden aangetoond, dit als bewijs kan worden gebruikt dat ook strafbare feiten in andere gevallen zijn gepleegd. In de zaak van Lucia de Berk waren in de andere sterfgevallen geen aanwijzingen dat de personen door een strafbaar feit waren overleden. Door het schakelbewijs echter te gebruiken, werd Lucia de Berk schuldig bevonden en kreeg zij een levenslange gevangenisstraf opgelegd.
De daaropvolgende jaren was deze zaak onderwerp van discussie in de juridische wereld. Niet alleen werd de conclusie dat er sprake zou zijn van digoxinevergiftiging ondermijnd door talloze deskundigenrapporten, maar ook het gebruik van het schakelbewijs lag onder vuur. Het was de mening van de minderheid dat schakelbewijs, zoals in de zaak Lucia de Berk, niet gebruikt mocht worden.
Het duurde echter jaren voordat het aanzwengelende protest onder deskundigen uiteindelijk leidde tot de conclusie dat alle overleden personen waar Lucia de Berk bij betrokken zou zijn geweest, op een natuurlijke wijze zijn gestorven. In 2010 werd zij vrijgesproken van alle tenlastegelegde feiten.
Uiteraard dient een dergelijk drama verfilmd te worden. Ik juich dat toe zodat een groter publiek erachter kan komen hoe een dergelijke fout gemaakt kon worden en Lucia de Berk nogmaals de kans krijgt om zich vrij te pleiten voor het grote publiek.
Dat heeft de film goed gedaan, maar voor het overige is de film teleurstellend. Juridische fouten worden te makkelijk gemaakt, zoals het verwisselen van rechterlijke instanties en de Officier van Justitie taken te laten uitvoeren waartoe zij niet bevoegd is. Maar wat het vooral teleurstellend maakt, is dat de regisseur een verzonnen personage als klokkenluider in het verhaal heeft gemonteerd. Zonde en onnodig! Het is een gemiste kans om aan het publiek te laten zien hoe deze strafzaak daadwerkelijk is misgelopen. Bovendien was het niet nodig geweest; wat Lucia de Berk is overkomen was op zichzelf al genoeg voor een onderhoudend drama. Het maakt de film er niet geloofwaardiger en beter door.
De film eindigt met een teleurstellende mededeling voor de kijker: er zijn geen consequenties genomen tegen de betrokken personen bij een van de grootste rechterlijke dwalingen in de Nederlandse rechtsgeschiedenis. En dat is weer een gemiste kans voor de betrokken autoriteiten om de kijker het vertrouwen in de rechtsstaat op peil te laten houden.
Diantha van Eijsden
