Quincy Promes en de praktijk rond uitlevering door de Verenigde Arabische Emiraten - onzekerheid gegarandeerd

Nederland heeft in maart 2024 aan de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) verzocht om voetballer Quincy Promes, voormalig Ajax speler thans onder contract staande bij Spartak Moskou, uit te leveren. Quincy Promes is op verzoek van Nederland aangehouden in Dubai. Door de diverse media is hier uitvoerig aandacht aan besteed (lees o.a. NOS, AD, CNN, The Guardian).

Uitleveringsverdrag Nederland - Verenigde Arabische Emiraten

Nederland heeft in 2021 een uitleveringsverdrag gesloten met de VAE, welk verdrag inmiddels van kracht is (lees Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Arabische Emiraten inzake uitlevering, Abu Dhabi, 29-08-2021).

In dit verdrag is opgenomen welke strafbare feiten kunnen leiden tot het toestaan van de uitlevering (Artikel 2 verdrag). De veroordelingen van Quincy Promes uitgesproken door de rechtbank in eerste aanleg kunnen zonder meer leiden tot het toestaan van de uitlevering (lees vonnis veroordeling zware mishandeling 19 juni 2023 en lees vonnis veroordeling in/uitvoer cocaïne 14 februari 2024).

Voorts zijn in het verdrag weigeringsgronden opgenomen (Artikel 3 verdrag). Tevens is in het verdrag opgenomen welke stukken Nederland dient te overleggen bij het uitleveringsverzoek (Artikel 6 verdrag).

Uitleveringswetgeving Verenigde Arabische Emiraten

Naast het verdrag is de uitleveringswetgeving van de VAE van kracht (lees uitleveringswetgeving VAE, Federal Law No. 39 on international judicial cooperation). Deze wetgeving kent ook een bepaling betreffende de stukken die de verzoekende staat, in dit geval dus Nederland, dient te overleggen (Artikel 11 Federal Law). Deze bepaling gaat verder dan hetgeen hierover is opgenomen in het verdrag.

Artikel 11 lid 3 van de Federal Law stelt dat overgelegd dient te worden ‘’an official copy of the investigation statement of offense’’  Deze bepaling geeft aan de VAE autoriteiten belast met de uitlevering nogal wat ruimte. De praktijk leert dat vele uitleveringsverzoeken van andere landen gericht aan de VAE stuk lopen op het gegeven dat in de VAE geoordeeld wordt dat de uitleveringsstukken niet compleet zijn. In diverse gevallen vraagt de VAE nagenoeg een compleet en in het Arabisch vertaald dossier op bij de verzoekende staat, waarna alsnog de uitlevering wordt afgewezen omdat de stukken niet compleet zouden zijn.

De praktijk: diverse uitleveringsverzoeken sneuvelen - waarom?

Ondergetekende is als advocaat gespecialiseerd in de zogenaamde INTERPOL verwijdering van data / Red Notices verzoeken (lees: Removal of INTERPOL alerts, a few examples). Met regelmaat ben ik dan ook betrokken bij (VAE) uitleveringsprocedures. Diverse uitleveringsverzoeken heb ik zien sneuvelen in de VAE. Na aanhouding van de gezochte personen in de VAE, verblijven velen van hen vaak niet langer dan circa 2 maanden in uitleveringsdetentie, waarna zij al dan niet onder voorwaarden in vrijheid worden gesteld.  Al jaren wijs ik op de complicaties die zich kunnen voordoen in de uitleveringspraktijk van de VAE (lees mijn commentaar in een high profile Zuid Afrikaans uitleveringszaak; Guptas’ extradition could take up to two years, says legal expert). De uitleveringsprocedure van de Gupta’s loopt zoals reeds door mij werd verwacht al weer richting de twee jaar. De uitlevering wordt vooralsnog geweigerd omdat de stukken niet compleet zouden zijn aldus de diverse mediaberichtgeving (lees Aljazeera, BusinessDay, The Guardian, NYTimes). 

De iedere keer zich weer voor doende discussie over de vraag of de uitleveringsstukken compleet zijn is echter de resultante van het echte onderliggende probleem, te weten: wil de VAE eigenlijk wel de gezochte persoon uitleveren? Een politieke keuze van het VAE regime is bepalend voor het oordeel van de VAE uitleveringsrechter. Hoewel de VAE zo nu en dan een grote vis uitlevert, veelal omdat de desbetreffende persoon het imago van de VAE heeft geschaad / kan schaden of illegaal in de VAE verbleef, worden veel verzoeken tot uitlevering geweigerd. Dit lot treft niet alleen Nederland, maar heel veel landen. Veelal blijkt dat de desbetreffende personen over veel geld beschikken, geld dat is geïnvesteerd in de VAE en geld dat wordt uitgegeven in de VAE. Het heeft er veel van weg dat economische/financiële aspecten in de VAE voorrang krijgen op het doen van recht.  

Op economisch gebied hebben de VAE vele successen weten te behalen. De VAE hebben veel geld en investeringen weten aan te trekken. Veel omvangrijke commerciële en financiële activiteiten worden ontplooid in en vanuit de VAE.

Wil de VAE op enig moment echt serieus genomen worden, waarna ook grote internationale ondernemingen en instanties zich mogelijk wensen te vestigen in de VAE, dan zullen de VAE moeten investeren in een rechtsstaat met een onafhankelijke en betrouwbare rechtspraak. Zo worden er zeker ook goede stappen gezet, denk daarbij aan het decriminaliseren van de zogenoemde ‘’bounced cheques cases’’ (lees mijn artikel 2022 INTERPOL red notices UAE bounced cheques - end of an era).  

Geen onafhankelijke rechtspraak in de Verenigde Arabische Emiraten

Echter, momenteel is er geen sprake van een onafhankelijke (uitleverings)rechter in de VAE.
Het landenrapport van de US State Department over de VAE uit 2022 vat het helder en correct samen onder het hoofdstuk Denial of Fair Public trial: ‘’The constitution provides for an independent judiciary; however, court decisions remained subject to review by the political leadership. Authorities often treated noncitizens differently from citizens. The judiciary consisted largely of contracted foreign nationals subject to potential deportation, further compromising its independence from the government.’’  De overige bevindingen uit het US State Department Country Report on Human Rights Practices: United Arab Emirates 2022 (en andere mensenrechten rapportages) roepen overigens soms de vraag op of het eigenlijk wel verstandig van Nederland is geweest om een uitleveringsverdrag met de VAE af te sluiten, maar dat terzijde.

En nu? Vooralsnog onzekerheid

Wat nu te verwachten in de zaak van Quincy Promes?

• Wil Nederland met enige kans van slagen de uitlevering gerealiseerd zien te krijgen, is het verstandig om, middels een liaison in de VAE, gedurende de gehele uitleveringsprocedure doorlopend te verifiëren of aan de VAE alle door de VAE verzochte documenten en informatie is verstrekt. Nogmaals, diverse uitleveringsverzoeken worden afgewezen omdat de VAE zich op het standpunt stelt dat de stukken niet compleet zijn.
• Daarbij merk ik op dat de VAE rechters vooralsnog weinig op hebben met de voor hen onduidelijke onderbouwing van de bestaande verdenking indien in de uitleveringsstukken vooral wordt verwezen naar de Sky-ECC identificatie; zie veroordeling drugszaak). In de VAE wordt vooralsnog weinig gedaan met informatie die is voortgekomen uit de diverse hacks door politie/justitie-autoriteiten van de zogenoemde PGP-telefoons.
• De VAE wetgeving kent de mogelijkheid van hoger beroep waarna de zaak ook nog aan de Hoge Raad in de VAE kan worden voorgelegd. Zoals aangegeven kunnen dergelijke procedures zomaar 2 jaren of zelfs meer in beslag nemen.
• Onduidelijk is voorts of Rusland, al dan niet via invloedrijke Russen die verbonden zijn aan Spartak Moskou, zich zal mengen in deze zaak. Zoals aangegeven lijkt een politieke keuze, het oordeel van de Emir, zwaarder te wegen dan de stipte nakoming van het uitleveringsverdrag. Momenteel heeft Rusland aanzienlijke belangen in de VAE. De VAE spelen een rol van belang bij het omzeilen van sancties tegen Rusland.
• Hoewel ik de kans klein acht dat met succes een beroep kan worden gedaan op de weigeringsgronden genoemd in het uitleveringsverdrag (denk daarbij aan aspecten als politiek gemotiveerde vervolging, vervolging op grond van ras, godsdienst, etnische herkomst, het aanvragen van politiek asiel, het overnemen van de strafvervolging door de VAE) leert de ervaring dat een verrassende uitspraak niet uitgesloten kan worden.

Ik rond af; het uitleveringsverdrag kent enige minder duidelijke bepalingen, maar normaal gesproken zou uitlevering zonder meer mogelijk moeten zijn. Echter, de VAE uitleveringspraktijk kenmerkt zich al jaren door het weigeren van vele uitleveringsverzoeken. Niet gesproken kan worden van het bestaan van een onafhankelijke VAE uitleveringsrechter. De gerechtelijke (uitleverings)beslissingen zijn de resultante van een politieke keus. En wat de rechter ook beslist, de Emir heeft het laatste woord.

Den Haag, 18 maart 2024

Bob Kaarls (tel.: +31653399102 email: bob@kaarlsadvocaten.nl

Lees ook: INTERPOL red notice and diffusion removal requests