Beklag tegen strafrechtelijk beslag

De inbeslagneming van goederen door politie en justitie heeft op betrokkenen vaak een grote impact. In de praktijk komen onze advocaten veel situaties tegen waarbij sprake is van de inbeslagname (van een combinatie) van navolgende zaken:

• geld
• voertuigen
• vaartuigen
• onroerend goed
• waardepapieren
• paspoort
• rijbewijs
• administratie (financiële administratie, jaarstukken, bankbescheiden, facturen e.d.)
• gegevensdragers (computers, telefoons, camera’s, USB-sticks e.d.)
• waardevolle goederen (horloges, juwelen, antiek e.d.)
• dieren (honden, paarden, exotische dieren e.d.)

Uw vervoermiddel is u ontnomen, terwijl u uw auto, bestelbus of vrachtwagen echt nodig heeft voor uw dagelijks gebruik en het verwerven van inkomsten.
Uw bedrijfsvoering kan tevens stil komen te liggen door de inbeslagname van administratie en gegevensdragers.
De informatieverstrekking vanuit politie, de FIOD, de officier van justitie over de reden van het beslag en hoe nu verder laat in veel gevallen te wensen over.

Veel voorkomende vragen zijn:

• Word ik wel of niet verdacht van een strafbaar feit?
• Kan ik mijn goederen terugkrijgen, en zo ja hoe en wanneer?
• Mijn gehele handelsvoorraad is inbeslaggenomen, wat kan ik doen?
• Wordt mijn in beslag genomen auto verkocht door de Dienst Domeinen?
• Een paar maanden na beslaglegging hoor ik dat mijn auto is vernietigd, kan dat zomaar?
• Is er een risico dat ik te maken krijg met nog meer beslag?
• Hoe zet ik mijn bedrijfsvoering voort?
• Kunnen de data aanwezig op de gegevensdragers, zoals bedrijfsadministratie, niet gewoon worden gekopieerd?
• Mijn schade is enorm, wat kan ik doen?
• Kan ik vervangende zekerheid bieden?
• Is het wel of niet verstandig dat ik afstand doe van het beslagene?
• Kan ik zelf invloed uitoefenen op de duur van de afwikkeling van het beslag?
• Is het verstandig om een verklaring af te leggen?
• Ik wil mij beklagen over het beslag, maar hoe en bij wie moet ik dat doen?
• Welke informatie moet ik nu juist wel of niet verstrekken bij mijn beklag over het beslag?
• Wanneer wordt mijn klaagschrift behandeld en wat zijn mijn kansen?

Na inbeslagname volgt voor verdachten normaal gesproken een verhoor door politie, FIOD of een andere opsporingsinstantie. Bijstand van een advocaat bij verhoor is meer dan raadzaam. Meer informatie over dit onderwerp kunt u vinden op onze blog: Verhoorbijstand door advocaat bij politieverhoor.

Strafvorderlijk beslag; klassiek beslag en conservatoir beslag

U kunt te maken krijgen met twee soorten van beslaglegging, te weten:

• Strafvorderlijk klassiek beslag (art. 94 WSv)
  Het betreft hier beslag ten behoeve van de waarheidsvinding en/of het aantonen van wederrechtelijk verkregen voordeel en/of het verwijderen van voorwerpen uit het maatschappelijk verkeer waarvan de verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer kan worden bevolen.
• Strafvorderlijk conservatoir beslag (art. 94a WSv)
  Bij dit beslag tracht het Openbaar Ministerie een verhaalsmogelijkheid te realiseren in verband met een mogelijk later door de rechter op te leggen geldboete of ontnemingsmaatregel.

Onderzoek naar mogelijkheden teruggave beslag

Onze advocaten zijn ervaren in beslagzaken en kunnen in meerdere gevallen teruggave van het beslag bewerkstelligen zonder tussenkomst van de rechter.

Onze advocaten doen onderzoek naar de rechtmatigheid van het gelegde beslag. Bekeken wordt of het voorwerp vatbaar was voor beslag. De wettelijke grondslag van het beslag moet worden vastgesteld. Tevens moet de vraag beantwoord worden of de beslaglegger bevoegd heeft gehandeld. De reden voor de inbeslagneming moet duidelijk zijn. Is het beslag gelegd om redenen van:

• waarheidsvinding of
• het aantonen wederrechtelijk verkregen voordeel of
• verbeurdverklaring of
• onttrekking aan het verkeer of
• een verhaalsrecht in verband met geldboete of ontneming?

Onze advocaten toetsen of de beslaglegger alle wettelijke formaliteiten heeft doorlopen. Voor het binnentreden van een woning (ten behoeve van inbeslagname) gelden specifieke regels. Bekeken wordt onder andere of:

• de machtiging tot binnentreden in orde is
• de opsporingsambtenaren niet buiten hun bevoegdheden hebben gehandeld
• de opsporingsambtenaren zoekend hebben rondgekeken of een doorzoeking hebben uitgevoerd (doorzoeken is het openen van kasten)

Klaagschrift tegen beslag ex art. 552a WSv

Indien teruggave van de in beslag genomen goederen uitblijft dan kan bij de rechtbank door een belanghebbende een klaagschrift worden ingediend zoals bedoeld in artikel 552a WSv. De raadkamer van de bevoegde rechtbank behandelt het klaagschrift van de belanghebbende normaal gesproken binnen binnen drie maanden na indiening. 
Een belanghebbende zoals bedoeld in artikel 552a WSv is degene wiens belang door de inbeslagneming is getroffen. Als belanghebbende kan worden aangemerkt:

• degene onder wie het voorwerp in beslag is genomen
• de eigenaar
• de bezitter te goeder trouw
• de zakelijk gerechtigde
• degene die uit andere hoofde enige aanspraak op beschikkingsmacht over het voorwerp kan doen gelden

Het klaagschrift moet zo spoedig mogelijk na de inbeslagneming worden ingediend. Ook om meer praktische redenen is het verstandig niet te lang te wachten met het indienen van een klaagschrift, omdat veelal in het kader van strafvorderlijk conservatoir in beslag genomen goederen, auto’s en vaartuigen verkocht kunnen en zullen worden door de Dienst Domeinen hangende de behandeling van de strafzaak. In veel gevallen wordt men niet voorafgaand aan een voorgenomen verkoop geïnformeerd. De verkoopopbrengst is bij een verkoop door de Dienst Domeinen veel minder dan bij een reguliere verkoop. Van een (voorgenomen) vernietiging wordt men niet op de hoogte gesteld. Kortom, bespreek tijdig uw situatie met uw advocaat.
Belangrijk zijn navolgende termijnen:

• Indien (nog) geen strafrechtelijke vervolging is ingesteld, dient het klaagschrift uiterlijk binnen twee jaar na inbeslagneming te zijn ingediend.
• Indien er wel sprake is geweest van een strafrechtelijke vervolging dan dient het klaagschrift binnen drie maanden (negentig dagen) na beëindiging van de strafzaak  te zijn ingediend.

Zolang een (aangekondigde) ontnemingsprocedure nog niet is afgerond is er nog geen sprake van een einde aan de vervolging. Bespreek met uw advocaat of het indienen van een klaagschrift wel of niet kansrijk is en zo ja, bespreek op welk moment u het best een klaagschrift in kan dienen bij de rechtbank. 

Maatstaf van beslissen door rechter

De rechter die oordeelt over het klaagschrift oordeelt op dat moment niet over de inhoudelijke strafzaak en/of ontnemingszaak. In veel gevallen is het strafdossier nog niet helemaal compleet. Mogelijk worden er nog onderzoekshandelingen verricht door opsporingsinstanties. Wel dient de officier van justitie alle stukken te overleggen die relevant zijn voor het klaagschriftdossier.

De rechter dient te bekijken of het gaat om een strafvorderlijk klassiek beslag of om een strafvorderlijk conservatoir beslag. Van belang is wie de rechthebbende op de voorwerpen is; de verdachte zelf of een ander zoals een derde die eigenaar is van het inbeslaggenomen voorwerp.

Indien er sprake is van een klassiek strafvorderlijk beslag onder de verdachte en de verdachte rechthebbende is, dan moet worden beoordeeld of de waarheidsvinding zich verzet tegen teruggave aan de verdachte. Indien de inbeslaggenomen voorwerpen verbeurd verklaard kunnen worden of aan het verkeer onttrokken kunnen worden, dan zal de rechter in dit stadium van de strafrechtelijke procedure niet de teruggave aan de belanghebbende gelasten.
Indien er sprake is van strafvorderlijk conservatoir beslag en de verdachte de rechthebbende is, dan moet de rechter die oordeelt over het klaagschrift een oordeel vormen over de vraag of de rechter die later de strafzaak inhoudelijk zal behandelen een geldboete van categorie 5 of hoger en/of een ontnemingsmaatregel op zal kunnen leggen.
Ingeval de rechter het klaagschrift ongegrond verklaart en aldus niet de teruggave van de inbeslaggenomen voorwerpen gelast, dan dient een verzoek tot teruggave in een later stadium, te weten bij de inhoudelijke behandeling van de strafzaak wederom aan de orde te worden gesteld.

Indien er sprake is van een klassiek strafvorderlijk beslag en een ander dan de verdachte is rechthebbende dan dient eveneens te worden beoordeeld of de waarheidsvinding zich verzet tegen teruggave. Teruggave kan nog wel achterwege blijven indien deze niet-verdachte wist dat het voorwerp gebruikt zou worden om een strafbaar feit mee te plegen. Teruggave zal ook achterwege blijven indien het gaat om goederen die niet in de maatschappij thuis horen (denk aan wapens, goederen die gebruikt worden voor de productie van drugs e.d.).
Indien er sprake is van een strafvorderlijk conservatoir beslag en een ander dan de verdachte is rechthebbende dan dienen de in beslag genomen goederen te worden teruggegeven aan deze rechthebbende, indien deze daadwerkelijk de eigenaar is van de inbeslaggenomen goederen. Het klaagschrift zal dan gegrond worden verklaard. Is er bijvoorbeeld sprake van een schijnconstructie, dan zal teruggave in dit stadium van de strafzaak achterwege blijven.

Overwegingen van redelijkheid en billijkheid kunnen een rol spelen bij de beoordeling van klaagschriften. Indien bijvoorbeeld op vermogen, banktegoeden, beslag is gelegd, met als gevolg dat de hypotheek niet meer betaald kan worden dan kan de beklagrechter oordelen dat klager in staat moet worden gesteld om de hypotheeklasten van de eigen woning te blijven voldoen, omdat de klager bij een executoriale verkoop van de woning onevenredig in diens belangen wordt geschaad.  

Schadevergoeding

Ingeval het klaagschrift wel gegrond is verklaard en de rechter teruggave van het beslag heeft gelast dan kunt u onder omstandigheden aanspraak maken op schadevergoeding.
Onder andere komen hiervoor in aanmerking de advocaatkosten die u heeft moeten maken voor de behandeling van de klaagschriftprocedure.
Ingeval voorwerpen hangende de strafzaak zijn verkocht, veelal door de Dienst Domeinen, dan is de verkoopopbrengst, zo leert de praktijk, veelal niet marktconform. De verkoopopbrengst is in veel van deze gevallen ronduit laag en slecht te noemen. De door justitie aangeboden vergoeding compenseert in veel gevallen niet uw daadwerkelijk geleden schade. Bij een langdurig beslag kan er sprake zijn van vermogensschade. Onder omstandigheden kan aanspraak worden gemaakt op een schadevergoeding wegens waardevermindering. De praktijk is echter weerbarstig, temeer nu er nog geen wettelijke schadevergoedingsregeling bestaat voor die situaties waarbij het Openbaar Ministerie beslag heeft gelegd, maar dat nadien is gebleken dat dit beslag onnodig was.  

Nadere informatie strafvorderlijk beslag

In de Aanwijzing inbeslagneming van het Openbaar Ministerie vindt u regels voor de inbeslagneming op grond van artikel 94 WSv en voor de afhandeling van het beslag op grond van de artikelen 116, 117, 118 en 119 WSv. Deze aanwijzing richt zich tot het Openbaar Ministerie, opsporingsinstanties en bewaarders.

Duidelijke en praktische informatie over hoe rechters dienen om te gaan met klaagschriften over inbeslagneming vindt u in de publicatie van het Landelijk Bureau Vakinhoud rechtspraak Handreiking procedure beklag tegen beslag ex art. 552a Sv.  

Gespecialiseerde rechtsbijstand

Verzeker u tijdig, zo mogelijk in een vroeg stadium, van deskundige rechtsbijstand om onredelijke gevolgen te voorkomen.

Voor meer informatie neem contact op met Bob Kaarls, Diantha van Eijsden, Eline van Egmond, Justine Schuttevaer of bel / email naar ons kantoor.